THẦN TÍCH QUAN LỚN ĐỆ NHẤT THƯỢNG THIÊN

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên hay danh hiệu khác là Tôn Ông Đệ Nhất Thượng Thiên

Tương truyền Ông là Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung được sắc phong ngôi

Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, quản cai Tam Giới đình thần văn võ.

Sắc Phong

“Tôn Ông Đệ Nhất”

Danh hiệu Vua phong Tham nghị triều chính Vương Quan.

Theo dân gian Ngài là con Trời được Thái Hậu Bà sinh ra ngày mồng 10 tháng 1 năm Bính Dần được phái xuống làm con Vua Cha Bát Hải Động Đình.Hiện hóa lên trần gian phù giúp nhân dân và các đời Vua Hùng.Theo truyền tụng thì vào thời Vua Hùng Vương thứ 6, Ngài hạ phàm làm Đức Thánh Cả là phó tướng phù giúp Đức Thánh Gióng đánh giặc Ân.

Vào thời Vua Hùng thứ XVIII Ngài giáng hạ làm Quan Lớn Thượng để giúp “Vĩnh Công – Vua Cha Bát Hải Động Đình” đánh giặc ngoại xâm.Theo như Thần Tích Đền Đồng Bằng khi có giặc ngoại xâm Hùng Duệ Vương đã sai sứ giả về Hoa Đào Trang để truyền chỉ dụ triệu kỳ nhân dẹp giặc.Lúc đó có một Hoàng Xà hiện ra rồi bỗng hoá thành 1 chàng trai lực lưỡng tuấn tú hơn người chính là Phạm Vĩnh hay còn gọi là Vĩnh Công tức Vua Cha Bát Hải Động Đình.Ngài nhận chỉ dụ nhờ sứ giả báo với Vua Hùng là sẽ tuyển 10 tướng chiêu mộ binh sĩ trong 10 ngày rồi xuất quân đánh giặc trên cả 8 cửa biển nước Nam hứa sau 3 ngày là giặc tan.

Tương truyền ngay ngày tuyển mộ đầu tiên Vĩnh Công đã chọn được 3 tướng là Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên

Quan Lớn Đệ Tam Thoải Quốc và Quan Lớn Đệ Tứ và sau 10 ngày thì chọn đủ được 10 tướng. 

Trên 2 mũi tấn công chủ yếu bằng đường thuỷ của giặc phương Bắc là cửa sông Cái và cửa sông Bạch Đằng

Vĩnh Công đã cùng Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên chặn giặc ở cửa sông Cái Quan Lớn Đệ Tam Thoải Quốc cùng Quân sư Nuồi và Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh chặn giặc tại cửa sông Bạch Đằng, Quan Lớn Điều Thất phụ trách ứng chiến và phối hợp tác chiến cùng các cánh quân chặn giặc đường bộ của Sơn Thánh, các vị Quan Lớn khác đều được phân công đánh giặc trên 6 cửa biển khác của Nước Nam. Đúng hẹn 3 ngày, Vĩnh Công cùng tướng sĩ đánh tan giặc dữ trên cả 8 cửa biển, đất nước trở lại thanh bình.

Cũng theo một số tài liệu thì đời trước Ngài ở Vân Đình và thác ở sông Đáy, Vân Đình. 

Đời sau Ngài hạ sinh ở Nam Ninh nhưng sống và thác ở Thái Bình. 

Sau cùng Ngài lại giáng ở Nam Ninh sống và thác tại đó.Tên húy của Ngài là Nguyễn Hồng Liệt.

Khánh tiệc đản sinh của Ngài vào ngày 10/1 âm lịch, còn khánh tiệc đản nhật của Ngài vào ngày 24/8 âm lịch.

HẦU QUAN LỚN ĐỆ NHẤT THƯỢNG THIÊN

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên rất ít khi về ngự đồng so với Tôn Ông Đệ Tam Thủy Phủ và Tôn Ông Đệ Ngũ Tuần Tranh. 

Theo quan niệm của Đạo Mẫu dân ta cho hàng đệ nhất là hàng đi tu

Ngài Ngự áo đỏ thêu rồng, nét đỏ, đai đỏ.Vào những dịp có đại lễ (ngày đầu niên, mở phủ)

Thì Quan Lớn Đệ Nhất về Ngự đồng xông Trầm chứng lễ và không hiến tửu thuốc.

Thông thường khi khai đàn mở phủ, thỉnh Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên về để pháp sư tuyên sớ điệp sau đó quan phê sớ rồi tuyên bố khai đàn mở phủ hoặc Quan Lớn Ngài còn “điểm dấu thánh" (tức là lấy nén hương đã đốt, chấm một dấu nhỏ vào áo công đồng và khăn phủ diện của đồng tân, coi như khăn áo đã được quan lớn đánh dấu là khăn áo của con cái Tứ Phủ, khăn áo đã được “điểm dấu thánh" là của riêng thanh đồng đó, không ai được dùng chung cũng như hạn chế việc thay đổi).

Cũng có khi Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên chỉ về biên sớ sau đó truyền cho các quan sau mở phủ nhưng cũng có khi chính Quan Lớn về khai giếng mở hồ Thượng Thiên [(gồm: bóc trứng, đập chĩnh kéo cầu... và khai quang mã đàn, hình nhân bản mệnh (hồng) và Thiên Phủ (đỏ)].

ĐỀN THỜ QUAN LỚN ĐỆ NHẤT THƯỢNG THIÊN

Đền thờ Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên còn gọi là Quan Đệ Nhất Linh Từ thuộc quần thể di tích lịch sử văn hóa Đồng Bằng

Đây là di tích được xây từ thời Vua Hùng thứ  XVIII

Đền  nằm ở phía phải và cách đền Vua Cha Bát Hải khoảng 200m

Tương truyền Đền là nơi Quan thường xuyên lui về nghỉ ngơi sau những ngày lo công việc trong triều đình thời bấy giờ

Nhân dân lập đền thờ để ghi nhớ công ơn của Ngài

Trải qua những năm tháng thăng trầm của lịch sử những khắc nhiệt của thiên nhiên di tích đã bị phong hóa một thời gian dài. Những năm gần đây Đền đã được trùng tu xây dựng lại trên di tích nền cũ cảnh xưa

Hiện nay trong đến vẫn còn lưu lại một pho tượng cổ của Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên.

KẾT LUẬN

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên thuộc hàng Quan Lớn trong Lục Vị Tôn Ông

Ông Ngự đồng vào ngày đầu niên mới hoặc lễ mở phủ Ngài giáng hạ xuống Việt Nam chống giặc ngoại xâm hộ quốc an dân.

Kinh Nghiệm Khi Đi Lễ Quan Lớn Đệ Nhất

Ngày tiệc của Quan Đệ Nhất

Ngày khánh tiệc đản nhật giáng sinh của Quan Đệ Nhất là vào ngày mồng 10 tháng 1 âm lịch, còn khánh tiệc đản nhật của Ngài là vào ngày 24 tháng 8 âm lịch.

Hầu giá Quan Lớn Đệ Nhất

Quan Lớn Đệ Nhất hay về ngự đồng vào những dịp lễ lớn, đại sự như mở phủ, tạ phủ, hầu xông đền, xông điện. Với quan niệm dân gian rằng hàng đệ nhất là hàng đi tu nên khi về ngự đồng, Quan Đệ Nhất chỉ chứng đàn phù chứ không làm việc hay hiến tửu, trừ khi mở phủ kiêm tri đôi nước.

Khi về ngự đồng, Ngài thường vận áo đỏ thêu rồng, hồ phù, nét đỏ, mạng đỏ và đai đỏ. Sau đó Quan Lớn làm lễ tấu hương, khi quang và chứng sớ điệp trạng mã. Khi văn thỉnh đến đoạn: Đệ Nhất Tôn Quan…, thanh đồng sẽ ra tay dấu một ngón phía bên tay trái sau đó tung khăn.

Dâng lễ Quan Lớn Đệ Nhất

Khi đi lễ di tích đền Đồng Bằng, du khách thập phương và người dân bản địa thường về đền Quan Đệ Nhất thắp hương dâng lễ, bày tỏ tấm lòng biết ơn tới Ngài. Khi hành hương, người ta thường hay sắm sửa một mâm lễ chay mặn tùy tâm, những thức lễ tiêu biểu đó bao gồm: hoa quả, cơi trầu, quả cau, xôi thịt, nén hương, giấy tiền, cánh sớ.

Văn Quan Lớn Đệ Nhất

Bài 1

Hương một triện chín lần soi thấu

Giãi lòng trần khải tấu linh thông

Thỉnh mời Đệ Nhất tôn ông

Lai lâm chứng giám điện trung uy hùng

Anh linh lục trí thần thông

Quyền cai tam giới uy phong phép màu

Thượng thiên xe giá lên chầu

Khâm thừa sắc chỉ công hầu ra uy

Nổi cơn mưa gió tức thì

Sấm vang tám cõi mây che ngất trời

Đượm nhuần thiên hạ đôi nơi

Thừa nhàn ông mới dạo chơi các toà

Ba mươi sáu động tiên nga

Bồng Lai tiên cảnh chẳng xa chút nào

Bạn tiên dâng quả bàn đào

Rượu tiên thơ thánh thấp cao đôi tuần

Cung thương làu bậc ngũ âm

Cờ tiên đua nước bách thần nhởn nhơ

Ngọc Hoàng ngự chỉ phán ra

Bước vào bái tạ xuống qua cõi trần

Kíp đòi thổ địa long thần

Hỏi xem thiên hạ vạn dân thế nào

Sớ lên tâu nộp thiên tào

Ngọc Hoàng giá ngự ngôi cao đế đình

Dưới toà thuỷ tế long cung

Vua cha thấy mặt trong lòng yêu tin

Triều thần văn võ đôi bên

Ông tâu các việc thượng thiên lệnh hành

Xuống chầu thuỷ điện long tinh

Mười hai cửa bể cảnh thanh tú mầu

Long xà ngư biếc về chầu

Sóng xô mấy lớp nước triều mấy phen

Uy thanh trấn động kinh thiên

Phút thôi ông đã ngự lên lâm tùng

Có phen giá ngự sơn trung

Thạch bàn xe giá mây rồng tàn che

Dư muôn thú vật cầm thi

Dâng hoa tiến quả bốn bề xôn xao

Bạn tiên mừng rỡ đón chào

Cảnh nào là chẳng mĩ miều thanh tân

Xuống trần vui thú cõi trần

Thiên Đình có khách hồng trần dâng hoa

Dưới thuỷ tề long xà phục củng

Sơn lâm đều mến đức tôn vương

Trải qua thiên hạ bốn phương

Lòng trần khải tấu thắp hương khấn cầu

Tự nhiên ứng biến nhiệm mầu

Hoặc ai số hệ về đâu những là

Đệ tử hiến cúng hương hoa

Khấu đấu vọng bái ông đà độ cho

Sắm sanh gà lợn trâu bò

Đèn hương trầu quả thấu cho cõi lòng

Chí thành hữu cảm tất thông

Sở cầu tất ứng giáng lâm độ trì

Chữ rằng thánh giáng lưu ân

Đa tài đa lộc thiên xuân thọ trường.

Bài 2

Bóng kim ô ánh vàng choi chói

Cõi trăng già vời vợi ngôi cao

Trời xanh vằng vặc ngôi sao

Mây tuôn năm sắc đỏ đào bốn phương

Phóng hào quang khắp hòa thiên hạ

Vầng nguyệt soi chiếu cả hư không

Bốn mùa xuân hạ thu đông

Muôn dân mới biết âm dương phép màu

Trên thượng lầu Ngọc Hoàng thái cực

Dưới bách thần chầu chực hôm mai

Ngọc Hoàng ngự cảnh thiên thai

Đền rồng cao ngất cửa đài trang nghiêm

Mới ứng điềm rồng bay phượng múa

Tứ lân vờn thất bộ sao sa

Tám nghìn tiên nữ bách hoa

Sớm khuya chầu chực vua cha Ngọc Hoàng

Trong đền vàng hương bay trầm xạ

Ngoài thành mây khói tỏa nguy nga

Mây rồng năm thức phủ che

Thánh hoàng thái hậu tức thì thụ thai

Năm Bính Dần mồng mười tháng tám

Thái hậu bà sinh giáng tôn ông

Bách quan vọng bái cửu trùng

Châu phê long bút sắc phong thái hoàng

Trên thượng giới tôn quan giáng thế

Vâng sắc trời cứu thế độ dân

Sắc vua phong Thượng đẳng linh thần

Khắp thiên hạ muôn dân đảo cầu.

Trong tám cõi cửu châu vọng bái

Quan độ cho quốc thái dân an

Khâm thừa sắc lệnh vua ban

Sổ sinh, sổ tử liệt hàng châu phê

Đủ mọi bề tài kiêm văn võ

Trong bách thần nào có nhường ai

Lược thao văn võ toàn tài

Đình thần tứ phủ nào ai dám bì

Đức dung nghi bẩm sinh tài thánh

Biến lạ thường đức tính tinh anh

Uy gia khắp hết thiên đình

Làm mưa làm gió mở thành, khai sông

Chuyển trời đất mưa tuôn chớp lói

Nổi cơn giông cây cối đổ xô

Mây tuôn gió thổi mịt mù

Muôn loài quỷ mị làm cho rụng rời

Vang tiếng sét Ông sai lôi giáng

Qúy cùng tà phách tán hồn bay

Tôn quan vạn phép ai tày

Sông Ngân cũng vượt bề dày cũng qua

Gỗ chò hoa sai quân lên lấy

Các cửa ngàn đâu đấy đều kinh

Chúa mường chúa mán thần linh

Thượng ngàn các cửa phục tình làm tôi

Mới thử chơi mưa sa bão giật

Qúy cùng tà xiêu bạt tán đi

Có phen ngự xuống đan trì

Voi vàng ngựa bạc tức thì thưởng quân

Có phen dạo non nhân nước trí

Cảnh bầu trời sơn thủy long lâu

Tôn quan giá ngự thượng chầu

Khuông phù đệ tử sở cầu tòng tâm.

Tên đầy đủ: Đệ Nhất Thượng Thiên Hoàng thái tử Vương Quan

Tước phong: Phong danh hiệu: Dân gian gọi là Đức Thánh Cả, là Tôn quan đệ nhất. Tước phong Đào tiên đệ nhất – Điều thất hoàng thái tử Vương Quan thượng đẳng tối linh thần. Danh hiệu vua phong Tham nghị triều chính Vương Quan.

Nhiệm vụ: Ngài trực tiếp hầu cận bên phải đền vua cha Bát Hải Động Đình (đền Đồng Bằng) thay quyền và đại diện cõi nhân gian, thừa hành Tam giới, tâu đối tội phúc nhân danh cõi thượng thiên (trên trời).

Đền thờ chính: Ở quần thể đền Đồng Bằng.

Thân thế: Vốn là con trai cả của đức vua cha Bát Hải Động Đình, được gọi là ông Lớn, cai quản Thượng Thiên. Tương truyền, ông là Tôn quan đại thần trên Đế Đình Thiên Cung.

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên Hay còn gọi là Đệ Nhất Tôn Ông.Quan lớn vốn là con trai cả của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình được coi là Ông Lớn cai quản Thượng Thiên.Tương truyền ông là Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung, được sắc phong ngôi Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, quản cai tam giới đình thần văn võ.Nhưng ông không giáng trần.

Quan Đệ Nhất cũng ít khi về ngự đồng chỉ những dịp có đại sự như: mở phủ, tạ phủ, hầu xông đền xông điện thì quan mới về ngự đồng. Khi ngự đồng, ông mặc áo đỏ thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ điệp trạng mã. Thông thường khi khai đàn mở phủ, người ta phải thỉnh Quan Đệ Nhất về để pháp sư tuyên sớ điệp sau đó quan phê sớ, phú huý, công cứ rồi tuyên bố khai đàn mở phủ, hoặc quan lớn ngài còn “điểm dấu thánh” (lấy nén hương đã đốt, chấm một dấu nhỏ vào áo công đồng và khăn phủ diện của đồng tân, coi như khăn áo đã được quan lớn đánh dấu là khăn áo của con cái Tứ Phủ, khăn áo đã được “điểm dấu thánh” là của riêng thanh đồng đó, không ai được dùng chung cũng như hạn chế việc thay đổi), cũng có khi Quan Đệ Nhất chỉ về biên sớ sau đó truyền cho các quan sau mở phủ nhưng cũng có khi chính quan lớn về khai giếng mở hồ Thiên Phủ (tức mở phủ Thượng Thiên) gồm: bóc trứng, đập chĩnh, kéo cầu,…và khai quang mã đàn, hình nhân bản mệnh (hồng) và Thiên Phủ (đỏ).

Do không giáng trần nên Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên trước đây không có đền và ngày tiệc chính, nhưng ở trong bất cứ đền nào cũng có tượng ông, ngồi giữa trong Năm Tòa Ông Lớn, mặc áo bào đỏ, đội mũ cánh chuồn. Cho đến hiện nay, đền thờ Quan Lớn Đệ Nhất mới được xây dựng và hoàn thành. Đền nằm ở quần thể di tích đền Đức Vua Cha Bát Hải Đồng Bằng, cách đền Đồng Bằng khoảng 500m, thuộc xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình.

Văn Hầu Quan Lớn Đệ Nhất

Hương một triện chín lần soi thấu

Giãi lòng trần khải tấu linh thông

Thỉnh mời Đệ Nhất tôn ông

Lai lâm chứng giám điện trung uy hùng

Anh linh lục trí thần thông

Quyền cai tam giới uy phong phép màu

Thượng thiên xe giá lên chầu

Khâm thừa sắc chỉ công hầu ra uy

Nổi cơn mưa gió tức thì

Sấm vang tám cõi mây che ngất trời

Đượm nhuần thiên hạ đôi nơi

Thừa nhàn ông mới dạo chơi các toà

Ba mươi sáu động tiên nga

Bồng Lai tiên cảnh chẳng xa chút nào

Bạn tiên dâng quả bàn đào

Rượu tiên thơ thánh thấp cao đôi tuần

Cung thương làu bậc ngũ âm

Cờ tiên đua nước bách thần nhởn nhơ

Ngọc Hoàng ngự chỉ phán ra

Bước vào bái tạ xuống qua cõi trần

Kíp đòi thổ địa long thần

Hỏi xem thiên hạ vạn dân thế nào

Sớ lên tâu nộp thiên tào

Ngọc Hoàng giá ngự ngôi cao đế đình

Dưới toà thuỷ tế long cung

Vua cha thấy mặt trong lòng yêu tin

Triều thần văn võ đôi bên

Ông tâu các việc thượng thiên lệnh hành

Xuống chầu thuỷ điện long tinh

Mười hai cửa bể cảnh thanh tú mầu

Long xà ngư biếc về chầu

Sóng xô mấy lớp nước triều mấy phen

Uy thanh trấn động kinh thiên

Phút thôi ông đã ngự lên lâm tùng

Có phen giá ngự sơn trung

Thạch bàn xe giá mây rồng tàn che

Dư muôn thú vật cầm thi

Dâng hoa tiến quả bốn bề xôn xao

Bạn tiên mừng rỡ đón chào

Cảnh nào là chẳng mĩ miều thanh tân

Xuống trần vui thú cõi trần

Thiên Đình có khách hồng trần dâng hoa

Dưới thuỷ tề long xà phục củng

Sơn lâm đều mến đức tôn vương

Trải qua thiên hạ bốn phương

Lòng trần khải tấu thắp hương khấn cầu

Tự nhiên ứng biến nhiệm mầu

Hoặc ai số hệ về đâu những là

Đệ tử hiến cúng hương hoa

Khấu đấu vọng bái ông đà độ cho

Sắm sanh gà lợn trâu bò

Đèn hương trầu quả thấu cho cõi lòng

Chí thành hữu cảm tất thông

Sở cầu tất ứng giáng lâm độ trì

Chữ rằng thánh giáng lưu ân

Đa tài đa lộc thiên xuân thọ trường

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên