Bà Chúa Vực được cho là hiện thận của bà Chúa Thoải Phủ trong hệ thống thần linh Tứ Phủ, bà thường xe giá đi cứu nhân độ thế hay trừ khử bọn gian tà
Sự anh linh đức độ của bà nổi danh linh thiêng nhất vùng Phố Hiến đến mức khi vào đền Bà Chúa Vực ai ai cũng đều có cảm giác vừa kinh thiêng và gần gũi.
Sự tích Bà Chúa Vực
Tương truyền, bà Chúa Vực thường xe giá đi cứu nhân độ thế, giúp đỡ dân lành và trừ khử bọn gian tà, phường ác độc. Lịch sử ghi lại vào năm Ất Mão, đê Lại Hà, Nễ Châu bị vỡ, ngọn nước khoét sau thành vực rồi tràn lên Phương Cái. Nước đã phá đoạn đê tạo thành vực sâu, tràn ngập mênh mông, dân Phố Hiến (tức Hưng Yên ngày nay) đổ ra đắp đê, nhưng đắp đến đâu đê lại vỡ đến đó.
Sau có cụ Lãnh Thành cùng mọi người đã phải lập đàn cúng. Bà Chúa đã hiển linh ngăn dòng nước để nhân dân đắp thành công con đê, cứu được mừa màng, từ đó mà nhân dân làm ăn yên ổn.
Để ghi nhớ công ơn của Bà, người dân Phương Độ đã lập đền thờ trên đoạn đê vỡ gọi là Đền Bà Chúa Vực. Đền được xây theo kiến trúc nhà Lê, rất uy nghi và khang trang.
Đền thờ Bà Chúa Vực linh thiêng nhất Phố Hiến
Đền Bà Chúa Vực tại Hưng Yên là nơi thờ chính của Bà Chúa Vực. Người ta thường truyền tai nhau rằng, bà hay hạ phàm để giúp đỡ những người dân thiện lành, trừ khử bọn gian tà ác độc. Vì vậy, người dân lập đền thờ bà để cảm ơn vì những gì bà đã làm cho dân. Hằng năm cứ vào những ngày đầu xuân năm mới hay ngày Kỵ Nhật của Chúa Bà Vực là nhân dân địa phương cùng khách thập phương lại đổ về đền cùng cúng lễ cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, muôn hoa tươi tốt, mùa màng bội thu. Bên cạnh đó, còn xin bà ban cho gia đình được sức khỏe, được bình an, được an lành. Người ta còn truyền rằng, đền Bà Chúa là “Cầu được, ước thấy” nên con nhang, đệ tử cực kỳ kính tâm khi bái yết cửa chúa bà.
Đền Bà Chúa Vực nằm trong quần thể Phố Hiến Cổ đã được nhân dân nhiều lần tu sửa trở nên nguy nga, lộng lẫy, trang nghiêm hơn. Đền được xây dựng tại một khu đất rộng lớn, bằng phẳng, thoáng mát, trù phú. Hiện nay, khu vực đền được tích hợp với khu Sơn Nam Plaza với đầy đủ khu mua sắm, bãi đỗ xe, bể bơi nhằm đa dạng hóa, chuyên nghiệp hóa dịch vụ để phục vụ tốt nhất cho mỗi con hương, đệ tử đến với đền thiêng. Muốn đi vào trong sân đền, con hương sẽ phải đi qua cổng lớn của Sơn Nam Plaza trước, rẽ trái thì mới đến đền Bà Chúa Vực.
Bà Chúa Vực về mặt kiến trúc xây dựng, mặc dù được sang sửa lại nhưng những nét kiến trúc chính của đền thuộc về thời nhà Lê vẫn được giữ nguyên bởi nó là nét đẹp lịch sử vô cùng quý giá. Bên trong đền, các xà ngang, cột, kèo đều được làm bằng gỗ. Trên trần có vẽ tranh minh họa mây ngũ sắc vô cùng độc đáo. Các chi tiết tại ban thờ đều được sơn son thiếc vàng rực rỡ, tráng lệ.
Đền chia làm 3 khu vực chính: Khu đền chính, Tiên Thiên Thánh Mẫu Cung và Đông Nhạc Cung.
Phía trước khu đền chính, khu vực sân ngoài, là nơi đặt tượng thờ Thần Nông Viêm Đế tạo hình bằng đá tự nhiên vô cùng quý giá. Bên trong đền chia làm 3 cung. Cung ngoài đặt tượng thờ Đức Thánh Trần cùng các danh tướng ở chính giữa, bên trái là Chúa Sơn Trang cùng Võ Tài Thần Trưởng Quản Ngũ Lộ Thần Tài, bên phải là Văn Xương Đế Quân, Quan Hoàng. Cung trong cùng có thờ Ngọc Hoàng Đại Đế cùng với Nam Tào, Bắc Đẩu, Thái Bạch Kim Tinh, Thái m Tinh Quân, Thái Dương Tinh Quân, …
Cung Tiên Thiên Thánh Mẫu nằm về phía bên trái của đền chính. Đây là cung thờ các vị Đẩu Mẫu Nguyên Quân, hai bên là Cửu Tỉnh Đại Đế và Thất Tinh Đại Đế, phía ngoài là bàn thờ Tây Vương Mẫu, Mẫu Địa Thiên Hoàng Thiên Hậu Thổ, Mẫu Cửu Thiên Huyền Nữ, Thần Y Hải Thượng Lãn Ông, Lưỡng Quốc Trạng Nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tả Ao Tiên Sinh, Lưỡng Ông Trạng Nguyên Tống Trân. Con dân có thể đến nơi đây để cầu tài lộc thắp nén hương nhang cầu bình an, công danh, thi cử đỗ đạt, sở cầu ý nguyện.
Phía trước Thiên Tiên Thánh Mẫu Cung là tòa Đông Nhạc Cung, nơi thờ Địa Phủ Thập Diện Diêm Vương. Bao gồm: Đông Nhạc Đại Đế, Phong Đô Đại Đế, Dương Sư và các vị Địa Ngục Diêm Vương.
Bên cạnh đó trong đền cũng thờ các vị thần linh trong hệ thống thần linh tứ phủ
Đền Bà Chúa Vực không chỉ là một điểm đến văn hóa tâm linh nổi tiếng, mà còn là nơi thu hút khách du lịch gần xa đến để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của một ngôi đền, chùa cổ của Việt Nam.
Lễ hội đền Bà Chúa Vực
Hàng năm cứ đến ngày 23/5 âm lịch tức ngày Kỵ Nhật của Bà Chúa Vực là nhân dân địa phương lại mở hội, cúng lễ cầu nguyện chúa ban phước lành cho muôn dân. Xong phần lễ, đền cũng tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm văn hóa Việt như hát trống quân, hát cò lả, … thu hút đông đảo nhân dân tham gia.
