Sự Tích Bánh Trôi Chay
Trong Phong Tục Người Việt

Bánh trôi bánh chay Việt Nam có những nét văn hóa riêng, bản sắc riêng. Tết Hàn thực hay tết bánh trôi bánh chay ngày nay vẫn giữ được nét văn hóa truyền thống vốn có.

Không giống với phong tục của người Trung Quốc, vào ngày này người Việt không kiêng lửa, vẫn nấu nướng bình thường. Người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội – hàn thực. Bánh trôi truyền thống Việt Nam có rắc vừng

Đối với người Việt Nam ngày 3/3 không chỉ đơn thuần là ngày để con cháu sum họp, làm bánh, thắp nén hương lên ông bà tổ tiên mà đây còn là ngày để con cháu hướng về cội nguồn.Tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất. Chẳng hạn người Việt có lệ dâng bánh trôi lễ Hai Bà Trưng vào ngày mùng 6/3 ở Hà Tây. Tiếp đó, ngày giỗ tổ Hùng vương mùng 10/3 người Việt từ khắp mọi miền tổ quốc về đền Hùng, Phú Thọ thắp hương và dâng cúng những đĩa bánh trôi bánh chay, tưởng nhớ cội nguồn…
Như thế, rõ ràng tết Hàn thực của ta mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước.Làng Hát Môn (Phúc Thọ – Hà Tây) có lệ dâng bánh trôi lễ Hai Bà Trưng ngày 6 tháng 3, theo một truyền thuyết linh dị: Khi Hai bà thua trận từ Cấm khê chạy về Hát Môn là nơi phất cờ khởi nghĩa, Hai Bà bị thương ở cổ còn ăn được bánh trôi của Bà hàng mời rồi theo lời chỉ dẫn của Bà hàng (Bà hàng chính là Tiên hiện đón Hai Bà về Trời) để gieo mình xuống dòng sông Hát tuẫn tiết.Hoặc hơn nữa ngày giỗ Tổ Hùng Vương ngày 10 tháng 3 hàng năm lễ hội cũng dâng cúng bánh trôi.
Trong hội Phủ Giầy tháng 3 lễ Mẫu cũng thấy cúng bánh trôi.Tết bánh trôi bánh chay có quan trọng không: Bánh trôi sốngNhư thế rõ ràng Tết Hàn thực của ta mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước.Không chỉ mang ý nghĩa hướng về cội nguồn thiêng liêng cao cả mà hơn hết ngày này còn thể hiện được truyền thống của dân tộc ta. Bánh trôi bánh chay là đặc trưng của ngày lễ này. Từ xa xưa bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca dân tộc như những món ăn đặc trưng phổ biến của người Việt. Hai thứ bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới.
Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.Đây cũng là dịp để nhà nhà quây quần bên nhau ôn lại chuyện xưa, hàn huyên nói chuyện sau những ngày xa cách mỗi người một công việc, một hướng đi riêng hay đơn giản là nghe kể lại chuyện xa xưa xưa với những chiến công hào hùng trong lịch sử dân tộc.Vào những ngày này, cùng người thân thưởng thức một đĩa bánh trôi, bánh chay ta như cảm nhận được nhân tình thế thái. Nhiều người còn truyền tai nhau rằng, ăn bánh trôi bánh chay vào ngày này để ôn lại những chuyện xưa cũ, chuyện một thời đã xa của dân tộc ta.Tết bánh trôi bánh chay có quan trọng không: Bánh trôiNgày nay, cứ mỗi dịp tết Hàn thực về, người dân mọi vùng quê đều làm bánh trôi, bánh chay. Còn ở thị thành, ngày xuân đi du ngoạn, khách cũng được hưởng hương vị bánh trôi, bánh chay từ các quán hàng. Giữa thủ đô Hà Nội, trong những phố cổ du khách có dịp được tận hưởng hương vị bánh trôi bánh chay mà tưởng đến chuyện xưa nhiều điều thú vị.
Nguồn gốc của bánh trôi bánh chayBánh trôi bánh chay là những thức bánh không thể thiếu trong ngày này, nhưng tại sao bánh trôi bánh chay lại được sử dụng để cúng mà không phải một loại bánh khác?! Bánh trôi và bánh chay thường được cho rằng có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng cũng nhiều sự tích cho rằng, bánh trôi, bánh chay có từ thời Hùng Vương. Tục làm bánh trôi, bánh chay để nhắc lại sự tích ”bọc trăm trứng” của bà Âu Cơ.Tết bánh trôi bánh chay có quan trọng không: Bánh trôi làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, có nhân bằng đường phênBánh trôi làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, có nhân bằng đường phên. Gạo làm bánh trôi, bánh chay phải kén được nếp cái hoa vàng.
Cứ chín phần nếp cho một phần tẻ hoặc non hai phần tẻ. Đường làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên Dương Liễu, Cát Quê, những miếng đường vuông thành, sắc cạnh, đỏ thắm, rắn đanh và giòn, hương thơm mát.Bánh nặn xong, được thả vào nồi nước sôi. Bánh chìm xuống rồi nổi lên, “ba chìm bảy nổi, chín lênh đênh” thì vớt ra và ngâm trong nước lã đun sôi để nguội cho săn trở lại rồi lại vớt ra bày vào đĩa. Đĩa bánh trôi được rắc thêm mấy hạt vừng trắng rang thơm.Bánh chay cũng làm bằng bột nếp nhào nặn với nước và cũng có nhân, nhưng nhân bằng đậu xanh nấu chín. Đỗ để làm nhân bánh cũng phải là giống đỗ tiêu, hạt nhỏ, thơm; được hấp chín tới, giã mịn, trộn với đường kính trắng. Bánh chay được đựng trong bát, chan thêm một chút chè đường quấy với bột đao hay bột sắn dây ướp hoa bưởi.Hai thứ bánh tuy cùng làm bằng bột gạo nếp, nhưng mỗi thứ có hương vị đặc biệt riêng

Hé Lộ Ý Nghĩa Của Bánh Trôi Bánh Chay Trong Ngày Tết Hàn Thực

Vào ngày Tết Hàn thực 3/3 Âm lịch hàng năm mỗi gia đình đều bận rộn chuẩn bị những đĩa bánh trôi bánh chay.Tuy nhiên không phải ai cũng biết nguồn gốc ý nghĩa của ngày này.Những miếng bánh trôi, bánh chay trắng, mịn, ngon, mát có ý nghĩa lớn trong ngày Tết Hàn thực của người Việt.

Nguồn gốc của Tết Hàn thực

Theo nghĩa chữ Hán – Việt thì Hàn là lạnh, thực là ăn, Tết Hàn thực là Tết ăn đồ lạnh. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ thời Xuân Thu của Trung Quốc. Người Trung Quốc truyền tai nhau câu chuyện kể về vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong. Bên cạnh vua luôn có người hiền sĩ là Giới Tử Thôi trợ giúp và hiến kế. Một hôm lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng.

Giới Tử Thôi đã theo phò vua Tấn Văn Công 19 năm với nhiều khổ cực, cùng vào sinh ra tử. Nhưng khi Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu hĩnh cho những người có công nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm. Ông đã đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng. Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn thúc ép Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi quyết chí không ra, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.

Nhà vua vô cùng hối hận cho lập miếu thờ. Hàng năm đến ngày 3/3 Âm lịch là ngày chết cháy của hai mẹ con Giới Tử Thôi thì cấm dùng lửa để nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được coi là ngày Tết Hàn thực.

Ý nghĩa của bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn thực của người Việt

Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc, vào ngày này người Việt không thờ cúng Giới Tử Thôi hay kiêng lửa mà người Việt vẫn nấu nướng bình thường. Điều đặc biệt, người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội – hàn thực.

Bánh trôi bánh chay ngũ sắc

Hướng về cội nguồn

  Tết Hàn Thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước, chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn. Vào ngày mùng 3/3 Âm lịch hằng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất, những vị anh hùng có công trong quá trình gìn giữ độc lập dân tộc.

   Bánh trôi, bánh chay là đặc trưng của ngày lễ này. Từ xa xưa, bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca dân tộc như những món ăn đặc trưng phổ biến của người Việt. Hai thứ bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên bát nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên, rắc thêm chút hạt vừng rang trông rất đẹp mắt

Nguyên liệu làm bánh trôi bánh chay

Cũng có tích kể lại rằng bánh trôi bánh chay có từ thời Hùng Vương và tục làm hai thứ bánh này để nhắc nhớ về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ. Trăm viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng, là gốc tích “con Rồng cháu Tiên” của cộng đồng người Việt. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển

Bánh trôi, bánh chay ngũ sắc

Có thể nói rằng ăn Tết Hàn thực cũng như ăn Tết Nguyên Đán truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức và tâm khảm của từng con người Việt Nam để rồi cứ đến ngày Tết Hàn thực người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay.Với mùi thơm phức của đỗ xanh đường mật không khí Tết Hàn thực dường như trở nên sôi động và ý nghĩa hơn.

   Như vậy bánh trôi bánh chay là những món ăn đặc trưng trong ngày Tết Hàn thực của người Việt với ý nghĩa hướng về cội nguồn dân tộc, tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất những anh hùng có công trong quá trình dựng nước và giữ nước.