Tứ Phủ Thánh Cậu Là Ai? Tứ Phủ Thánh Cậu Trong Đạo Mẫu?

Tứ Phủ Thánh Cậu là những vị thánh thiêng liêng, tuy nhiên lại ít ai biết được nguồn gốc sâu xa của các vị thánh này

Bởi vậy bài viết hôm nay chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu về nguồn gốc của những vị thánh này nhé

1. Tứ Phủ Thánh Cậu là ai?

Tứ Phủ Thánh Bác bao gồm 12 vị thánh là những vị thánh trẻ tuổi với hình ảnh của một chàng trai trẻ tuổi, nhanh nhẹn, hoạt bát, xông xáo, mạnh mẽ, hoạt bát, tinh nghịch, thông minh, hào hiệp nhưng không kém phần hào hiệp. Chìa khóa của những cậu bé tuổi thiếu thời. Bạn còn trẻ, nhưng chí khí anh hùng của bạn thường phù hộ cho những gia đình làm ăn buôn bán cũng như những người muốn học hành thi cử.

2. Tứ Phủ Thánh Cậu trong đạo Mẫu của người Việt:

Tứ Phủ Thánh Cậu thường phục vụ các vị thánh quan trọng trong bốn cung điện. Hầu như không có ghi chép nào về địa vị của các vị thánh trong tứ phủ của các vị thánh. Hiện nay người ta vẫn chưa thể tìm được những ghi chép cụ thể, chi tiết về nguồn gốc của Tứ Phủ Thánh Cậu trong đạo Mẫu của người Việt, tuy nhiên những câu chuyện về Tứ Phủ Thánh Cậu vẫn luôn mang đến cho thế giới tâm linh của người Việt một niềm tin vững chắc, và là cơ sở để con người ta có thêm niềm tin vào cuộc sống.

3. Tứ Phủ Thánh Cậu được thờ ở đâu? 

Tứ Phủ Thánh Cậu ở Lầu Cậu trong các điện thờ Mẫu. Tầng trên thường thờ tượng một hoặc nhiều cậu bé. Những người giúp việc trong chùa hầu như không có xuất thân như các Cô. Vì vậy, cậu nào cư trú ở chùa nào thì được gọi là cậu của chùa đó.

Miếu riêng của các bà trong Tứ phủ Thanh Cầu rất ít so với các miếu bà trong Tứ phủ của Thành cổ. Thậm chí, khi đi hầu đồng, các dì còn được phục vụ nhiều hơn, các chú bao giờ cũng phục vụ sau. Cũng có thể do ảnh hưởng của văn hóa mẫu hệ xưa.

Các Bác thường hầu Quan Hoàng trong Tứ phủ Quan Hoàng và sau đó cái tên Quan Hoàng được đặt theo tên Quan Hoàng và đền thờ các Bác. Ví dụ: Đền thờ Quan Hoàng Bơ Phủ có bác Hoàng Bơ Phủ.

Đền thờ Tứ Phủ Thánh Cậu nằm rải rác trên khắp đất nước nhưng người ta vẫn nói rằng: Đền thờ chính: Đền thờ Ngài ở đền Mẫu Sinh và đền Thánh Hóa. Đền thờ Ngài còn ở sau đền Đồng Bằng nằm ở phía đường 10 đi Hải Phòng.

4. Tứ Phủ Thánh Cậu gồm những ai?

4.1. Cậu Hoàng Cả:

Các vị Thánh Cậu ít được nhắc đến cũng như trong Tứ Phủ. Tuy nhiên, người dân vẫn hầu bóng Cậu vào những ngày cuối năm hoặc những dịp đặc biệt tại các đền thờ của mình, trong đó có bác Hoàng Cả hay còn gọi là bác Hoàng Cả Phủ Dầy hay cậu bé Hoàng Thiên.

Cậu bé xuất thân từ hoàng cung, được cha gửi xuống trần gian để giúp đỡ người dân và trở về trời khi còn là một thiếu niên. Nhưng cũng có lúc, bạn biến thành người hầu cận bên cạnh quan, giúp dân bảo vệ đất nước chứ không chỉ là một thái tử trên trời. Sau đó, họ sẽ hóa thân thành các nam Thánh phụ tá cho các Hoàng tử. Thông thường, các cô chú trú ngụ tại Lầu Cậu trong các chùa, tại đây có thể thờ tượng của một hoặc nhiều cô chú. Cậu bé phục vụ bất cứ ai trong đền thờ, nhưng không có sự tích như các cô Bé. Cho nên trú ở chùa nào thì gọi là chùa đó.

4.1.1. Hầu giá cậu Hoàng Cả:

Trong đạo Mẫu, các cậu giá luôn hầu sau các cô giá và cũng hầu ít hơn.

Khi về hầu đồng, cậu Hoàng Cả mặc áo đỏ, hai tay kết hoa, thân bắt chéo khăn chít, chân quấn xà cạp, lưng thêu hoa. Khi ra sân, anh cũng thực hiện nghi thức đăng quang, sau đó nhảy múa và phát biểu trước giới truyền thông.

4.1.2. Bản văn cậu Hoàng Cả Phủ Dầy:

Lòng tin tiến một cơi trầu

Dâng bản văn chầu thỉnh Cậu về đây

Cậu xưa vốn ở Phủ Dầy

Chầu chực đêm ngày hầu hạ vào ra

Cậu Hoàng mới độ lên ba

Hình dung sắc thái thật là xinh thay

Đầu đội nón chân đi giày

Áo xanh khăn đỏ vòng tay quạt tàu

Khi chầu thượng đế khấu đầu

Khi trở về chầu thánh mẫu thuỷ cung

Thấy ai thờ phụng có lòng

Cậu về giá ngự điện trung chơi bời

Cậu thời có sắc có tài

Khắp hết điện đài đâu chẳng ngự chơi

Ai thời sạch sẽ tốt tươi

Sửa sang lịch sự đến nơi tức thì

Cậu nay tính hạnh nhu mì

Hình dung nhan sắc mọi bề mọi hay

Lại xem phong cảnh mọi nơi

Đài kia giá nọ rong chơi phố phường

Miệng cười hoa nở phi phương

Khăn hồng cánh cánh rõ ràng thực xinh

Thấy đâu vui thú hữu tình

Cậu về giá ngự như hình thần tiên

Vốn xưa cậu ở giang biên

Con vua thuỷ tế giáng miền nhân gian

4.1.3. Bản văn Cậu Hoàng Cả đền Sòng:

Vầng đông mãn bóng dương vời vợi

Soi vườn hồng choi chói nhân gian

Vốn xưa chầu chực đền vàng

Vào ra cửa Mẫu sửa sang một Hoàng

Trên ngọc bộ chén vàng tay lỡ

Xuống trần gian vào cửa dân ngay

Điều lành ứng mộng khôn thay

Bào thai đủ tháng mười ngày sinh ra

Khác người ta long hành hối bộ

Ấn tam đình lồ lộ nở nang

Dung nghi tính hạnh phi thường

Ngọc lành vàng tốt yêu đương chẳng rời

Phút nghe thấy trên trời chiếu chỉ

Rước Hoàng về thượng đế tiên cung

Xe loan gió lọt bụi hồng

Cành huyên duy phút mộng xuân rầu rầu

Chốn hồng lâu trong lòng phỉ ngộ

Chạnh nghĩ là cậu ở xứ Thanh

Sòng Sơn thượng đẳng anh linh

Trời Nam tú khí địa danh đâu bằng

Duy nghìn thu tặng phong choi chói

Cửa linh từ nhang khói ngàn thu

Chầu rồi cậu lại ngao du

Đồi Ngang phố Cát kinh đô thị thành

Áo cánh xanh phất phơ lòng đỏ

Quần hoa hiên vòng cổ vòng tay

Khăn đào cậu đội xinh thay

Vai mang túi gấm chân giày rong chơi

Cậu Hoàng ba bảy tuổi xanh

Miệng cười hoa nở mọi hình mọi xinh

Chân đá cầu đồng trinh đánh đáo

Tay quạt tầu hảo tố báo tiền

Cậu Hoàng be bé hạt tiêu

Bé xinh bé đẹp vua yêu Mẫu dùng

Các chầu cô khăn hồng áo thắm

Bóng cậu Hoàng càng ngắm càng say

Dăm ba dắt díu dang tay

Nhác trông cậu quận thực thay hữu tình

Hát tiếng kinh líu lô vui vẻ

Cậu Quận Hoàng tươi đẹp thanh tân

Trẻ già nam nữ xa gần

Cậu Hoàng chơi đó mười phần ngồi xem

Hoặc ai phải sương thu nắng hạ

Cậu ban cho nước lã tàn nhang

Ra tay chuyển bệnh trần gian

Trừ tai tống ách bình an tức thời

Tấu văn mời cậu ban tài lộc

Cho trong nhà ngũ phúc lâm môn

Đền thờ chúa vị thánh tôn

Anh linh thiên cổ trường tồn muôn thu

Đệ tử tôi khói hương phụng sự

Dốc một lòng sớm tối dám sai

Thỉnh Cậu giá ngự đền đài

Phù hộ đệ tử đời đời bình an.

4.2. Cậu Hoàng Đôi:

Cậu Hoàng Đôi cũng theo Mẫu ở Sòng Sơn, Phố Cát, Đồi Ngang. Khi ngự đồng, cậu mặc áo xanh, nhảy múa và phát biểu trước giới truyền thông.

4.3. Cậu Hoàng Bơ Thoải:

Cậu Hoàng Bơ Thoải đi theo Mẫu Thoải, Vua Cha Bát Hải ở các chùa của Thoải Phủ. Cậu Hoàng Bơ Thoải, tuy nhỏ con nhưng rất có uy, tiếng hô hàng vạn thủy tộc, rồng, thủy tiên đứng dậy nghe lệnh. Cậu làm ruộng rất giỏi, khi lên đồng cậu mặc áo trắng, chèo thuyền, thả lưới bắt cá.

4.4. Cậu Hoàng Tư:

Cậu Hoàng Tư thuộc Thổ Địa, đi theo Đại Tử Khâm Sai, phục vụ cho Tử Khâm Sai. Khi hầu đồng, cậu Hoàng Tư mặc một chiếc áo màu vàng và múa cung và kiếm.

4.5. Cậu Bé Đồi Ngang:

Còn gọi là Cậu Hoàng Quận. Tương truyền, lần thứ ba Thánh Mẫu Liễu Hạnh hóa thân thành cô gái đứng đường lấy chồng là Mai Thanh Lâm ở Thanh Hóa. Họ sinh được một em bé tên là Thanh Cổn. Cậu lớn lên giúp dân giúp nước, rồi làm bề tôi của Mẫu Liễu ở Phủ Đồi Ngang, được Mẫu hậu giao nhiệm vụ chiêu đồng mới. Cậu Quận người nổi tiếng nhất trong số các vị thánh, ngự đồng trong màu áo xanh.

Trong lần sinh thứ ba Thánh Mẫu Liễu Hạnh được phong Thánh tại vùng đất Nho Quan, Ninh Bình vào khoảng thế kỷ XVI. Thánh Mẫu hóa thân thành cô thôn nữ dọn dẹp quán nước ven đường (nằm trước cổng chùa ngày nay) để quan sát, bảo vệ dân lành, dùng phép thuật trừ tà, và cũng để thử lòng người.

Lúc bấy giờ, có một người con trai họ Mai ở Thanh Hóa cũng đồng cảnh ngộ. Định mệnh đã đưa đẩy họ gặp nhau, tâm đầu ý hợp nên nên duyên. Sau đó, họ sinh được đứa con trai đầu lòng là Cậu bé Đồi Ngang.

Theo thời gian, cậu bé ngày càng lớn khôn, dũng cảm và hoàn thiện, giúp dân giúp nước. Người ta nói rằng cậu ấy là một người hào phóng, sẵn sàng cho bất cứ thứ gì cho bất cứ ai nếu cậu ấy sẵn lòng. Nhưng cũng không kém phần quyết đoán của một chàng trai, nếu không hài lòng về ai, cậu sẽ lấy tất cả những gì người đó có.

Vì vậy, Đền Đồi Ngang ngoài việc thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh còn là nơi thờ Cậu Bé Đồi Ngang rất linh thiêng. Hàng năm, du khách thập phương đến chùa để cầu may mắn và những điều tốt đẹp trong cuộc sống cũng như công việc.

4.6. Cậu Bé Bản Đền:

Theo truyền thuyết, Cậu bé Bản Đền hay còn gọi là Cậu bé Lệch vốn là con trai của vua Hùng nhưng khi sinh ra miệng đã ra lệnh, tay lại bị còng khiến vua rất sợ hãi. Và nhà vua cho chiếc bè trôi trên sông. Khi mất, cậu ở Suối Mỡ, dân lập đền thờ. Cậu bé Bản Đền đã mất sớm, nên cậu ấy rất thánh thiện. Khi về đồng, cậu mặc áo xanh.

Các cậu thường hầu cận các Quan Hoàng trong Tứ Phủ Quan Hoàng và khi đó tên các cậu được đi theo tên ngôi thứ của các Quan Hoàng và chính là Cậu Bản Đền. Ví dụ: Đền Quan Hoàng Bơ Phủ có Cậu Hoàng Bơ Phủ. Tuy nhiên, tại các đền thờ Mẫu, thờ Cô, thờ Chầu hay thờ các Quan Lớn trong Ngũ Vị Tôn Ông thì Lầu Cậu thường là thờ Cậu Bé Bản Đền.

Các cậu thường hay giáng đồng là các cậu: Cậu Hoàng Cả, cậu Hoàng Đôi, Cậu Hoàng Bơ, Cậu Hoàng Tư, Cậu Bé. Còn các cậu khác hầu như không giáng đồng.

Trang phục của các Cậu khi giáng hầu thường giống nhau: Áo cánh, đầu vấn khăn đầu rìu, chân quấn xà cạp, đi hài thêu hoa…và chỉ khác nhau ở mầu áo theo ngôi vị mà thôi. Trong diễn xướng, các cậu thường múa hèo, múa gậy, bắn cung, nhảy ngựa…và hò reo vang lừng. Riêng Cậu Bơ Thoải thì có chèo đò, hay giăng lưới bắt cá.

Có lẽ do ảnh hưởng văn hóa Mẫu hệ từ thời thượng cổ nên trong Đạo Mẫu, hình tượng các cậu mờ nhạt hơn rất nhiều so với các cô. Đền thờ riêng của các cậu trong Tứ Phủ Thánh Cậu rất ít so với đền thờ các cô trong Tứ Phủ Thánh Cô. Thậm chí khi hầu đồng, các cô vẫn được hầu nhiều hơn, các cậu luôn hầu sau các cô. Do vậy, rất ít người biết đến các Cậu. Nổi tiếng nhất trong Tứ Phủ Thánh Cậu có lẽ chỉ có: Cậu bé Đồi Ngang ở Phủ Đồi Ngang. Cậu bé Đồi Ngang được coi là con của Thánh Mẫu Liễu Hạnh khi Mẫu giang sinh lần thứ ba. Ngoài ra, có thể kể đến Cậu bé Lệch ở Cung Mẫu tại đền Trần Triều ở khu du lịch tâm linh đền Suối Mỡ.