Tết quanh năm không bằng rằm tháng giêng là gì? Vì sao cúng cả năm không bằng rằm tháng giêng?
Dân gian tin rằng đêm Trăng tròn đầu tiên của Năm mới sẽ hội tụ linh khí mạnh nhất, là thời điểm linh thiêng để sở cầu như ý, mang lại may mắn, tài lộc và bình an cho gia đình trong cả năm.
Tết Nguyên Tiêu, hay còn gọi là Rằm tháng Giêng, không chỉ là dịp lễ đánh dấu đêm Rằm đầu tiên của Năm mới âm lịch mà còn là thời khắc linh thiêng để con người hướng về cội nguồn và tìm kiếm sự an lành, may mắn cho cả năm.
Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt, câu nói “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” như một lời khẳng định về giá trị đặc biệt của ngày Tết Nguyên tiêu.
Vậy điều gì đã tạo nên sức mạnh tâm linh vượt trội của ngày Rằm này so với những nghi thức cúng lễ khác trong năm? Hãy cùng khám phá những lý do sâu xa đằng sau điều này.
Nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu
Tết Nguyên tiêu nghĩa là đêm Rằm đầu tiên của Năm mới, “Nguyên” nghĩa là thứ nhất, “tiêu” nghĩa là đêm. Rằm tháng Giêng được tính từ giữa đêm 14 (đêm trước Trăng rằm) đến hết ngày 15 (đêm Trăng rằm) của tháng Giêng âm lịch.
Trong đạo Phật, Tết Nguyên tiêu là ngày lễ quan trọng, các Phật tử tin rằng ngày Rằm tháng Giêng là ngày mà ánh sáng từ bi của Phật có pháp lực mạnh mẽ, phổ chiếu nhân gian, do đó có câu “Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng" hoặc "Lễ Phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng Giêng.”
Trong Đạo giáo mà người Việt chịu một phần ảnh hưởng, lễ cúng Rằm tháng Giêng còn được gọi là lễ Thượng nguyên.
Ở các triều đại phong kiến xưa, triều đình đều tổ chức lễ Thượng Nguyên rất long trọng, Hoàng đế trực tiếp làm chủ lễ, cầu mong cho thiên hạ thái bình, quốc thái dân an, người người an lạc.
Ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống tâm linh của người Việt
Với người Việt, những thời khắc đầu tiên trong năm rất quan trọng, đó là ngày mùng 1 tháng Giêng - Tết Nguyên đán và ngày Rằm tháng Giêng - Tết Nguyên tiêu.
Dân gian tin rằng đêm Trăng tròn đầu tiên của Năm mới sẽ hội tụ linh khí mạnh nhất, là thời điểm linh thiêng để sở cầu như ý, mang lại may mắn, tài lộc và bình an cho gia đình trong cả năm.
Lễ Rằm tháng Giêng được tổ chức long trọng ở hầu hết các vùng miền trên cả nước. Người dân ngoài thực hiện lễ cúng tại nhà còn đi lễ chùa, lễ đền, cúng dường, phóng sinh, làm nhiều việc thiện. Nhiều nhà chùa và các cơ sở thờ tự cũng tổ chức lễ cầu an đúng vào ngày này.
Thời điểm cúng Rằm tháng Giêng
Cúng Rằm tháng Giêng tại gia phải đủ lễ (có thể cúng chay hoặc cúng mặn) và cúng vào ngày giờ đẹp. Người xưa cho rằng lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (tức từ 11h-13h) ngày chính Rằm (15/1 Âm lịch). Đây được cho là khung giờ thần Phật giáng thế, sẽ chứng nghiệm cho lòng thành của gia chủ.
Ngày nay, để phù hợp hơn với nhịp sống bận rộn của xã hội hiện đại, thời gian và cách thức thực hiện lễ cúng Rằm tháng Giêng cũng đã có những biến đổi linh hoạt, không nhất thiết phải cúng đúng ngày.
Chẳng hạn như năm nay, Rằm tháng Giêng rơi vào thứ Tư, ngày 12/2 Dương lịch. Nhiều gia đình nếu không sắp xếp cúng được đúng ngày thì có thể làm lễ cúng Rằm tháng Giêng trước 1-2 ngày, vào 13 hoặc 14 tháng Giêng đều được, cốt là ở lòng thành.
Dâng sao giải hạn hay cầu an?
Vào ngày Rằm tháng Giêng, người Việt còn có phong tục dâng sao giải hạn, thường thực hiện ở chùa, đền. Nhiều người tin rằng nếu năm nay bị sao xấu chiếu thì lễ dâng sao giải hạn sẽ giúp giải tai ách, xua đuổi rủi ro, tai qua nạn khỏi.
Tuy nhiên, trong thực tế, việc cúng sao giải hạn không phải văn hóa Phật giáo. Ở nước ta, từ thời kỳ tam giáo đồng nguyên (thời Lý-Trần), các tập tục của Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo có sự hòa hợp nên việc cúng dâng sao giải hạn không chỉ được tổ chức tại các đình, đền mà đã dung nạp vào nhiều ngôi chùa cùng với nghi thức cầu an.
Với mong muốn hóa giải những sao xấu “chiếu mệnh,” ngày càng có nhiều người đăng ký tại các chùa, đình, đền... với các khoản phí nhất định để làm lễ dâng sao giải hạn đã khiến phong tục này bị biến tướng, gây tốn kém và lãng phí mà không có ý nghĩa thực sự ngoài cảm giác yên tâm về tâm lý.
Các nhà nghiên cứu khẳng định dâng sao giải hạn không hề có tác động đến các ngôi sao để từ đó thay đổi "số phận người bị sao chiếu." Để tránh được hạn, hãy nghĩ thiện và làm việc thiện bởi số phận của mình do chính mình tạo nên.
Nghi lễ cúng Rằm tháng Giêng hay đi lễ đầu năm để cầu may, cầu an là tín ngưỡng tốt đẹp và thiêng liêng cần được thực hành một cách đúng đắn.
(1) Tết quanh năm không bằng rằm tháng giêng là gì?
Câu nói "Tết quanh năm không bằng rằm tháng Giêng" là một câu thành ngữ dân gian Việt Nam, thể hiện tầm quan trọng đặc biệt của ngày Rằm tháng Giêng trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người Việt.
Ý nghĩa của câu nói:
- Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên Tiêu) quan trọng hơn cả Tết Nguyên Đán: Dù trong năm có nhiều ngày Tết và lễ hội, nhưng Rằm tháng Giêng vẫn được coi là ngày trăng tròn đầu tiên của năm mới, mang ý nghĩa cầu may mắn, bình an và tài lộc.
- Tết Nguyên Tiêu là dịp lễ lớn, mọi người đều đi lễ chùa để cầu an, giải hạn, mong một năm sung túc, thuận lợi.
- Nhấn mạnh ý nghĩa tâm linh: Người Việt tin rằng ngày Rằm tháng Giêng có ảnh hưởng lớn đến vận mệnh cả năm, nên dù bận rộn đến đâu cũng cố gắng cúng Rằm thật chu đáo.
Tết Nguyên Tiêu có gì đặc biệt?
- Nhiều gia đình làm mâm cúng rằm lớn để dâng lên tổ tiên, thần linh.
- Người dân đi lễ chùa, cầu sức khỏe, bình an, công danh thuận lợi.
- Đây cũng là thời điểm diễn ra nhiều lễ hội lớn như Lễ hội chùa Hương, Lễ hội Yên Tử…
Câu nói trên nhắc nhở rằng, dù trong năm có nhiều ngày lễ, nhưng Rằm tháng Giêng vẫn là ngày đặc biệt quan trọng, không thể bỏ qua.
(2) Vì sao cúng cả năm không bằng rằm tháng giêng?
Câu nói "Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng" xuất phát từ quan niệm dân gian, nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của ngày Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên Tiêu) trong đời sống tín ngưỡng và tâm linh của người Việt. Dưới đây là những lý do vì sao ngày này được xem là quan trọng hơn cả:
Ngày rằm đầu tiên của năm mới
- Rằm tháng Giêng là ngày trăng tròn đầu tiên trong năm, tượng trưng cho sự viên mãn, đủ đầy.
- Người ta tin rằng dâng lễ vào ngày này sẽ được phù hộ cả năm, cầu gì được nấy.
Ngày quan trọng trong Phật giáo
- Đây là một trong những ngày lễ lớn của Phật giáo, được gọi là Tết Nguyên Tiêu.
- Nhiều người đi chùa cầu an, giải hạn, tin rằng lễ bái ngày này sẽ tích phúc đức, giúp cả năm bình an.
Ý nghĩa tâm linh sâu sắc
- Người Việt tin rằng, nếu thành tâm cúng Rằm tháng Giêng, thần linh, tổ tiên sẽ phù hộ cho cả năm hanh thông.
- Ngày này, các gia đình thường làm mâm cỗ cúng lớn, gồm cúng Phật, cúng gia tiên và cúng Thần Tài – Thổ Địa.
Lễ hội lớn đầu năm
- Sau Tết Nguyên Đán, Rằm tháng Giêng là dịp lễ hội lớn nhất, diễn ra nhiều hoạt động tín ngưỡng như lễ hội chùa Hương, hội Yên Tử…
- Mọi người đến chùa lễ Phật, xin lộc đầu năm và cầu mong tài lộc, sức khỏe, may mắn.
Cúng cả năm có thể mang lại phước lành, nhưng theo quan niệm dân gian, cúng Rằm tháng Giêng là quan trọng nhất vì đây là dịp để tích đức, cầu phúc và nhận được sự phù hộ cho cả năm. Do đó, dù bận rộn, nhiều gia đình vẫn cố gắng chuẩn bị mâm cúng tươm tất và đi chùa cầu an vào ngày này.
Tết quanh năm không bằng rằm tháng giêng là gì? Vì sao cúng cả năm không bằng rằm tháng giêng
