HƯỚNG DẪN CÁCH HẦU ĐỒNG
VÀ CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG TRONG NGHI THỨC HẦU ĐỒNG
Nghi lễ hầu đồng có rất nhiều tiết lễ
Thời điểm và cách thức hay quy mô của từng nghi lễ ở mỗi nơi đều không giống nhau và mang những ý nghĩa riêng
Tuy nhiên có một số những nguyên tắc chung trong nghi thức hầu đồng mà chúng ta cần nắm rõ để biết cách thực hành cho đúng
1. Thời điểm và lễ tiết tổ chức các nghi lễ hầu đồng
Nghi lễ hầu đồng có bốn tiết lễ chính thường được các đồng đền, đồng điện thay mặt con nhang, đệ tử tổ chức trong một năm. Bao gồm: Hầu thượng nguyên (tháng Giêng) – mang tính chất cầu an cho cả năm; hầu vào hè (tháng tư) với mục đích cầu mát tránh ôn dịch; hầu ra hè (tháng Bảy) với mong muốn cầu bình an khang thái; hầu tất niên với mục đích lễ tạ Phật Thánh đã phù trợ cho mọi người một năm may mắn, bình an.
Ngoài ra, vào các dịp đản nhật, hóa nhật của các vị Tiên Thánh như rằm tháng tám (hầu Thánh Mẫu Thần Chủ), 20 tháng 8 (hầu Đức Thánh Trần), 12 tháng 2 âm lịch (tiệc Mẫu Tuyên Quang), 15 tháng 2 âm lịch (tiệc Mẫu Sòng Sơn) hay hóa nhật Mẫu Phủ Dầy – 3 tháng 3 âm lịch… thì ngoài các vị đồng đền, đồng điện, các thanh đồng hầu cũng rất nhiều. Cách thức và quy mô cũng tùy thuộc vào hoàn cảnh khách quan, chủ quan, tâm linh hay kinh tế của từng thanh đồng. Đây là những dịp hầu mang ý nghĩa cung chúc Thánh thọ vô cương và cầu bình an cho gia đình, cộng đồng.
Một trường hợp khác là hầu đột xuất thường được tổ chức khi nhà đền hoặc bản thân thanh đồng có việc lớn như xây đền, lập điện, khánh tán lạc thành, trước hoặc sau việc hiếu, hỷ có thể hầu trình hay hậu tạ các Tiên Thánh.
2. Chuẩn bị cho vấn hầu
Chọn ngày tốt để vấn hầu, tránh ngày thần cách, sát sư
Xin cung hầu, có trầu cau đến lễ ở đền nơi mình định hầu, thống nhất các công việc với nhà đền. Có trầu cau đến lễ ở chốn tổ, mời đồng thầy, thầy pháp, cung văn, bạn bè, hầu dâng, thông báo ngày, giờ, địa điểm để mọi người sắp xếp công việc.
Sắp khăn áo từng giá hầu, những đồ cần thiết. Nếu nhà ử xa, cần chuẩ bị xe cộ, phương tiện và thống nhất thời gian, địa điểm, phân công để nhờ nhà đền hay bạn bè đến trước bày lễ, sắp xếp.
Mua sắm lễ vật đầy đủ: lễ bày Công đồng, lễ phát lộc, lễ mặn, lễ chay, cỗ bàn đãi khách, vàng mã, hoa, đăng…
3. Trình tự một vấn hầu
Cúng trước khi hầu: Khi lễ chay, mặn, vàng mã đầy đủ, pháp sư thỉnh Phật Thánh các khoa, thanh đồng chỉnh túc cân y theo lễ. Việc thụ lộc trước hoặc sau khi hầu tùy thuộc vào thời gian và hoàn cảnh công việc cho phù hợp.
Trước khi vào hầu, thanh đồng mời đồng đền, thủ nhang, đồng thầy, pháp sư và toàn thể bạn bè đạo hữu cho đúng phép lịch sự và đảm bảo là hầu dâng đã sắp xếp đầy đủ những thứ cần thiết cho một vấn hầu.
Phủ khăn: Nếu đi hầu trinh xa lần đầu có đồng thầy mở phủ đi cùng, tân đồng phải thỉnh đồng thầy hầu vài giá đại diện chứng đàn lễ hoặc thầy phải phủ khăn cho thanh đồng vào hầu. Tuần tự hầu tráng bóng (không mở khăn phủ diện) Tam Tòa Thánh Mẫu, từ Ngũ vị Tôn Quan đến Tứ phủ Chầu Bà, Tứ phủ Ông Hoàng, Thánh Cô, Thánh Cậu rồi mới mở khăn phủ diện để hầu theo thứ tự các giá đồng.
4. Các nghi thức trong vấn hầu
Ra tay dấu: Các vị thánh nam ra tay trái, các vị thánh nữ ra tay phải. Nếu trên số năm phải ra bằng cả hai tay, như Chầu Lục, Chầu Mười, Ông Hoàng Bảy, Ông Hoàng Mười. Sau khi ra tay dấu, tráng bóng rồi xe giá hoặc tung khăn hồi dương ngự đồng là tùy vào người hầu.
Theo tay dấu, cung văn dâng văn, hầu dâng lên y phục cho giá hầu đó, giá đầu tiên phải tổng khẩu bằng rượu trước khi hành lễ.
Hành lễ: các vị Thánh nam dùng khăn tấu hương và lên xuống gối ba lần, các vị Thánh nữ dùng quạt và hương quỳ lễ. Khi hành lễ phải trang nghiêm, diện dụng.
Khai quang: thể hiện uy lực tối cao của Thần Thánh soi xét từ đền phủ, lễ vật, giấy sớ của thanh đồng hay lòng thành của các bách gia đệ tử.
Làm việc quan: thể hiện qua các loại hình vũ đạo tùy theo đặc thù từng giá đồng (múa kiếm, cờ, đao, hèo, chèo, đề thơ, múa mồi, múa quạt, múa bộ…) Đặc biệt chú ý khi thực hiện những loại vũ đạo trên, người thực hiện không được quay lưng vào bàn thờ hoặc đưa kiếm xiên lên hướng bàn thờ. Vũ đạo cần nghiêm trang, định đạc, nhẹ nhàng, khoan thai. Thánh nam thể hiện đúng chất Thánh nam, thánh Nữ thể hiện khí chất Thánh nữ, đẹp mà vẫn tôn nghiêm, đài các mà vẫn gần gũi
Tọa ngự: Các giá hiến rượu, trầu cau, thưởng thức văn đàn nhã nhạc, chấp ngôn tấu đối của bách gia, ban thưởng cung văn, thừa lời truyền phán với nội dung chứng giám lòng hành mọi người, ban phúc lành, phù trợ quốc thái, dân an, chúng nhân cát khánh. Sau đó, phát lộc bằng tiền hoặc hiện vật.
Một số nguyên tắc cần lưu ý:
Phát lộc phải tuần tự, các đồng đền, đồng điện, thủ nhang, pháp sư, cung văn, tả hữu hầu dâng, các thanh đồng, quan khách tới dự lễ các cụ cao niên bạn bè người nhà, chấp tác, nhà bếp bản đền…Tránh phát lộc lộn xộn.Khi phát lộc đại trà nên nhờ một người nắm được nghi lễ quen việc làm hộ.
Sau khi phát lộc thì thưởng thức thêm một, hai khổ văn, ban khen đàn hát rồi xe giá. Không nên ngự đồng quá lâu sẽ thành nhạt đồng gây nên tâm lý mệt mỏi chán chường cho ngươi dự lễ.
Xe giá (thăng đồng): có hai hình thực là tung khăn lên đầu hoặc che quạt vào mặt.Lúc đó hầu dâng sẽ chủ động phủ khăn,đầu hơi ngả ra sau nhích nhẹ đầu và hai vai, hai tay giơ cao trước mặt hoặc ngang trán, sau đó vái tạ để chuyển sang giá đồng khác.
Khi vấn hầu đã xong hoàn hảo có lễ mặn giấy sớ vàng hoa vàng lá sắp một mâm nghi thiết bày biện trang nghiêm mời pháp sư hoặc bản thân thanh đồng vừa hầu xong lễ sám hối tạ Thánh.Việc này có thể làm ngay sau khi hầu xong hoặc để ba ngày sau khi hầu xong tới đền lễ tạ, tùy theo hoàn cảnh công việc hay xa gần mà thanh đồng chủ động sắp xếp.Sau đó biếu lộc quý khách đầy đủ có lời cảm tạ nhà đền thầy pháp cung văn cùng toàn thể quý khách
