Sự Tích Cô Đôi Thượng Ngàn Văn Cô Và Đền Thờ Cô

Cô Đôi Thượng Ngàn là vị thánh cô thứ hai thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Cô trong Tín ngưỡng thờ Mẫu tam tứ phủ của người Việt

Cô nổi tiếng khắp miền thượng ngàn và là một trong những thánh cô được nhiều người biết đến nhất

Ngày hôm nay http://xemboimienphi.vn xin giới thiệu tới bạn đọc một số nét về Cô Đôi Thượng Ngàn mời bạn đọc cùng tham khảo.

Ngọc Điện chốn kim môn cô Đôi ra vào
Ngọc Điện chốn kim môn
Danh thơm ngoài cõi.
Tiếng đồn trong cung

Sự Tích Cô Đôi Thượng Ngàn

Cô Đôi Thượng Ngàn vốn là con Vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa. Sau cô giáng sinh xuống đất Ninh Bình làm con gái nhà một gia đình vị quan lang ở chốn sơn lâm.

Truyện kể rằng ngày xưa có một vị quan lang họ Hà người Mường, ở vùng Nho Quan, Ninh Bình. Ông vốn nổi tiếng khắp vùng vì đức độ, luôn phát tâm thiện nguyện, cứu giúp dân nghèo. Tuy vậy, hai ông bà đã vào tuổi trạc ngũ tuần, nhưng vẫn chưa có con. Vì vậy nên ông bà lập đàn tế trời cầu tự. Lời cầu xin vọng đến Ngọc Hoàng, ngài động lòng mới sai tiên Cô giáng sinh, đầu thai làm con ông bà. Mười hai tháng sau bà có thai và sinh hạ cô.

Lúc cô ra đời có đôi chim khách đến hót không ngừng, mừng tiên cô giáng sinh phàm trần. Năm Cô lên bốn tuổi, gia định vị quan lang chuyển tới làm quan ở Huyện Cao Phong, châu Mai Đà, tỉnh Hưng Hóa. Ở trên vùng cao, nước sinh hoạt thiếu thốn, dưới chân núi Đầu Rồng lại có con suối nước thần, nước trong mát quanh năm, người dân ở đó thường ra suối gánh nước về dùng, cô cũng thường ra đó gánh nước về giúp đỡ ông bà.Thời gian thấm thoát đã trôi qua, năm đó cô mười hai tuổi mà đã xinh đẹp tuyệt trần da trắng, tóc mượt, mặt tròn, lưng ong thon thả.

Chuyện kể rằng, Thánh Mẫu Thượng Ngàn yêu mến muốn thử lòng người trần gian, độ cho người có tâm, bèn hóa thành một bà lão đói khát, bệnh tật nằm lả ở gốc cây đa dưới chân núi Rồng. Bà nằm đó kêu rên từng tiếng khó nhọc, cầu mong sự giúp đỡ của mọi người qua lại, thế nhưng chẳng ai chịu ra tay cứu giúp. Đúng vừa lúc cô ra suối gánh nước thấy bà lão đáng thương, cô động lòng thương cảm bèn quỳ xuống vực bà ngồi dậy, cho bà uống nước. Bất chợt tự nhiên trời đất tối xầm, mây đen kéo tới, gió bụi cuốn lên mù mịt. Bà lão hiện thành Tiên Chúa Thượng Ngàn và nói với cô rằng bà chính là đức Diệu Tín Thiền Sư Lê Mại Đại Vương (tức Mẫu Thượng Ngàn). Vì thấy cô là người ngoan ngoãn, hiền lành, đức độ; kiếp trước là tiên nữ trên tiên giới, nghe lệnh Ngọc Hoàng mà hạ phàm báo ân cha mẹ; nên Mẫu độ cho cô thành tiên, trở về bên hầu cận bên cạnh Mẫu, cứu giúp nhân gian. Sau đó Mẫu rút cây gậy khắc đầu rồng bên mình ra trao cho cô. Cô nhận cây gậy rồi trở về nhà, bốn ngày sau thì hóa.

Rồi khi về thiên giới, cô được Mẫu Thượng Ngàn truyền cho vạn phép, giao cho cô dạy người rừng biết thống nhất về ngôn ngữ.Lúc thanh nhàn cô về ngự cảnh sơn lâm núi rừng ở đất Ninh Bình quê nhà trong ba gian đền mát cô cùng các bạn tiên nữ ca hát vui thú trên dốc Sườn Bò (nay thuộc xã Văn Phương, Nho Quan).Có khi cô biến hiện ra người thiếu nữ xinh đẹp, luận đàm văn thơ cùng các bậc danh sĩ tương truyền cô cũng rất giỏi văn thơ làm biết bao kẻ phải mến phục.Cô Đôi cũng là tiên cô cai quản kho lộc Sơn Lâm Sơn Trang người trần gian ai nhất tâm thì thường được Cô Đôi ban thưởng nhược bằng có nợ mà không mau trả lễ cô lại bắt đền nặng hơn.

Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn

Hai ngôi đền thờ cô thuộc địa phận Nho Quan, tỉnh Ninh Bình và huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình – nơi gắn với truyền thuyết sinh hóa của Cô.Đền Bồng Lai (Còn gọi là đền Bồng Lai Hạ) ở Nho Quan, Ninh Bình là nơi Cô được giáng sinh và Đền Bồng Lai Thượng ở Cao Phong, Hòa Bình là nơi Cô hóa.

Ngôi đền Bồng Lai Hòa Bình nằm trong khu du lịch tâm linh núi đầu Rồng – Thị Trấn Cao Phong – Hòa Bình và là nơi thờ Cô Đôi Thượng Ngàn. Đền còn gọi là: Đền Thượng Bồng Lai, hay Bồng Lai Linh Từ. Quả thực, nếu ai đã từng đến đây, đều phải công nhận đúng là chốn “Bông Lai tiên cảnh”. Đây là một ngôi đền khang trang, tố hảo đẹp bậc nhất Việt nam.

Cô Đôi Thượng Ngàn còn được thờ tại Đền Cô cách đền Mẫu Đông Cuông khoảng 500m. Ngôi đền này được xây dựng với quan niệm rằng cô là tỳ nữ bên cạnh Mẫu Thượng Ngàn. Khu du lịch Hàn Sơn – Thanh Hóa cũng có một ngôi Đền Cô Đôi Thượng Ngàn. Ngoài ra, Cô Đôi Thượng Ngàn chủ yếu được phối thờ tại các cung Tứ Phủ Thánh Cô hoặc một ban riêng ở các đền phủ.

Văn Cô Đôi Thượng Ngàn

Văn cô Đôi Thượng Ngàn thứ nhất

Thiên Thai là cảnh bồng lai
Tấu Cô Đôi Thượng đại tài hái hoa
Hầu vua hầu mẫu ba toà
Tiếng tăm lừng lẫy chúa bà yêu thương
Về đồng đánh phấn soi gương
Lược ngà chải chuốt vành dây đội đầu
Rong chơi quán Sở tần Lâù
Xe giá lên chầu thưọng đế vua cha
Đệ tử Cô vô số hằng hà
Chiêu tài tiếp lộc gần xa cho đồng
Hầu vua hầu mẫu bơ toà
Vua cha cũng quý, chúa bà yêu thương
Về đồng đánh phấn soi gương
Khăn xanh lấy chít vành dây đội đầu
Rong chơi quán Sở Tần lâù
Loan giá lên chầu thưọng đế vua cha
Đền thờ Cô vô số hằng hà
Ban tài tiếp lộc gần xa cho đồng)
Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát
Thấy cô về ngỡ Phật quan âm
Tay đàn miệng hát ca ngâm
Điểm đa điểm đót tiếng trầm nhặt khoan
Vượn trên non ru con rầu rĩ
Dưới suối ngàn chin năn nỉ véo von
Vui về thú cảnh Đông cuông
Trên ngàn cô thượng ca ngâm chơi bời
Cảnh núi rừng sương rơi lác đác
Thú hữu tình càng ngự càng vui
Ba gian lầu mát thảnh thơi
Sớm rong đỉnh núi tối ngồi sườn non
Ca rằng tang tính tình tang
Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng
Bốn bề hiu quạnh vắng tanh
măng tre măng lứa mọc xanh đầy ngàn
Chắp tay bái lạy cô ngàn
Sơn lâm công chúa giáng đàn chứng đây
Trần gian hồ dễ ai hay
mời cô lai giáng đền này chứng minh
Hiệu cô là công chúa Sơn tinh
mặt tròn vành nguyệt má in phấn hồng
Da cô trắng tựa tuyết đông
tóc dà dà biếc lưng ong dịu dàng
Chân cô đưa nhởn đưa ngang
Bước nào bước ấy tiên nàng nguyệt nga
Chạnh lòng vàng đá người ta
Chau mày quân tử xót xa yêng hùng
Mỗi năm đẹp một não nùng
Dạy chim oanh hót bạn cùng văn nhân
vẻ nào vẻ chẳng thêm xuân
éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời
Tốt tươi miệng nở hoa cười
Đáng xinh đáng lịch đáng người thuyền quyên
nàng ân nàng ái kề bên
Cô Lan cô Huệ chúa tiên thượng ngàn
Non xanh nước biếc suối vàng
Đông cuông cảnh ấy lại càng lâng lâng
có phen cô dạy ngưòi rừng
nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ
Cô theo hầu Diệu tín thiền sư
Anh linh nổi tiếng Đông Cuông Từ Sơn Lâm
Ngự sơn lâm đông cuông tuần quán
Cô Đôi ngàn vạn phép anh linh
Tiên Cô biến hoá hiện hình
Cung thỉnh các bộ sơn tinh ngự về
Chữ biển đề Đại vương Lê Mại
Phép Khuông phù quốc thái dân an
Thỉnh cô chứng giám đàn tràng
Độ cho đồng tử an khang đời đời.

Văn cô Đôi Thượng Ngàn thứ hai

Ngọc điện chốn kim môn, cô ra vào ngọc điện chốn kim môn
Danh thơm ngoài cõi tiếng đồn trong í i cung.

Xinh thay một thú cô Đôi ngàn
Bầu trời cảnh phật í i ì í i phong quang bốn mùa
Trên bát ngát trăm hoa đua nở
Dưới cảnh bầy cầm thú đua chơi i ì í a ới a à ới a a…
Chim bay phấp phới mọi nơi
Cá theo ngược nước í i i ì í i lượn bơi vẫy vùng
Trên rừng tùng gió rung lác đác
Đỉnh sườn non đá chất cheo leo
Kìa dòng sông Thương nước chảy trong veo i ì í a ới a à ới a a…
Sông Thương nước chảy trong veo
Thuyền xuôi người ngược í i ì í i có tiếng hò reo vang lừng
Nhìn đá núi mấy tầng cao thấp
Ngàn cỏ hoa tăm tắp màu xanh i ì í a ới a à ới a a…
Cô chơi bốn mùa gió mát trăng thanh
Hoa khoe sắc thắm í i ì í i đua tranh mọi màu
Niềm thích thú một bầu phong cảnh
Mùi cơm lam thịt thính cô ưa.
Cô chơi Đồng Đăng, ao Cả, chợ Bờ i i ì i…

Bài sai đố triệu lục cung
Nàng ân nàng ái vốn dòng sơn trang
Tính cô hay măng trúc măng giang á a a á à à a…
Thiều quang sáng tỏ lưng trời
Một màu xuân sắc tốt tươi rườm rà
Trên ngàn xanh lắm quả nhiều hoa á a a á à à a…
Ngàn xanh lắm quả nhiều hoa
Cô Đôi dạo gót vào ra sớm chiều
Chiếc hồ mây nặng trĩu lưng đeo á a a á à à a…
Chân cô đã bước tới đâu
Gieo mầm nhân nghĩa nối cầu vinh hoa
Cô đẹp sao Bắc đẩu ngân hà á a a á à à a…
Á a a á à à a…

Ế ê ê ề ê ế …..
Dốc cao mặc dốc băng băng qua đèo,đèo còn xa.
Dốc cao mặc dốc băng băng qua đèo,đèo còn xa
Ánh trăng mở chiếu.soi bên đồi cô đẹp làm sao.
Ánh trăng mở chiếu .soi bên đồi cô đẹp làm sao
Trời mịt mùng núi ngàn cheo leo,núi non mịt mùng.
Nước chảy róc rách ôi nước chảy về đâu
Nước tuôn rì rào nước chảy rì rào.

Những nàng tiên ca hát vang muôn lời ca.
Cô lên ngàn cô xuống núi.
Hú vang vang cả núi đồi
Ơi rừng ơi núi ơi rừng ơi núi ơi …ế ê ê ề…..
Ngày 5 cho chí ngày 10 là ngày phiên chợ đồng đăng kỳ lừa
Bước nhanh chân kẻo chợ về trưa bán hàng chưa hết lại mua hàng về.
Á a a a á à a a
Á…. a…. a… a… á …à …a.. a..
Xe loan thánh giá hồi cung

Văn Cô Đôi Thượng Ngàn thứ ba

Đứng trên ngàn rừng xanh ngan ngát
Thỉnh cô về mộ Phật Quan Âm
Tay đàn miệng lại ca ngâm
Thánh tha thánh thót tiếng trầm nhặt khoan
Vượn trên non ru con rầu rĩ
Dưới suối ngàn chim nỉ véo von
Vui về thú cảnh lâm sơn
Cô mường cô mán hát ngâm chơi bời
Hát tiếng đầy tiếng với lã chã
Thú hữu tình càng ngự càng vui
Ba gian đền mát thảnh thơi
Sớm rong sườn núi tối ngồi đầu non
Trúc véo von đàn thông lừng lẫy
Nước đầu ghềnh rây rẫy khoan khoan
Hát rằng tang tính tình tang
Ai ơi có biết cô ngàn tôi chăng
Tặc thụ khiểu là á mị tắc
Tặc thụ nắm là mị phí giao
Phất phơ cô tựa non cao
Rừng kia núi nọ ra vào sơn lâm
Khi măng vầu cơm lam gạo lốc
Mái sim cùng rau luộc dài vây
Thỉnh cô giáng hạ chứng tri
Cô Mường cô mán một khi giáng đàn
Hát líu lường líu lo líu liếc
Giá ngự đồng trạc quyết anh linh
Thỉnh mời Công Chúa Sơn Tinh
Tay ngần ngần trắng má xinh vẻ hồng
Vẻ phù dung dịu dàng cách điệu
Nét đoan trang yểu điệu phi phong
Hây hây da trắng tuyết đông
Tóc rà rà biếc lưng ong dịu dàng
Thoảng mùi hương chân đi nhã nhặn
Mặc áo xiêm chân dận hài hoa
Trạnh lòng vàng đá người ta
Chau mày quân tử xót xa anh hùng
Cách não nùng nhiều bề lịch sự
So tài cao sĩ tú thi nhân
Mỗi năm là một vẻ xuân
Thanh tân đòi một tấm thân vạn mười
Vẻ tốt tươi miệng cười hoa nở
Bức thanh thanh tố nữ thuyền quyên
Cô ân cô ái kề bên
Cô lan cô huệ chúa tiên thượng ngàn
Hợp bàn loan non bồng nước nhược
Đàn ngũ huyền lầu thuộc Chiêu Quân
Cảnh thanh xuân lại thêm xuân
Éo le nhiều nỗi thanh tân chơi bời
Giả làm người thướt tha ghẹo khách
Dạy chim thiêng sênh phách véo von
Khi cô dạy vượn ru con
Réo ra réo rắt ní non buồn rầu
Loài cầm thú gọi nhau réo rắt
Dựng ngư ca tiểu dịch lừng lừng
Có phen cô dạy người rừng
Nói ra trăm tiếng giống chung ngôn từ
Đất Trang Chu hiệu là Diệu Tín
Đức thuyền sư nổi tiếng anh linh
Lạng Sơn chốn ấy cảnh thanh
Đông Cuông Tuần Quán hữu tình thanh tao
Giữa năm thân anh hào giáng khí
Thác đinh sinh sơn trị chúa tiên
Vốn người hình thể phương viên
Trâm anh lệnh tốc nên hiển hào
Bản dao cao cha là chúa mọi
Phép thần tiên khắp cõi ai đương
Tổ sư đắc đạo sơn trang
Sinh ra một nàng vạn phép truyền cho
Phán thụ các di sơn mọi phép
Giáng mo phù trượng quyết anh linh
Nào bà Diệu Nghĩa tàng hình
Thỉnh mời các bộ sơn tinh ngự về
Chữ biển đề Địa Vương Lê Mại
Bảo hộ cho tai nạn băng tiêu
Đời đời phúc lộc phong nhiêu
Hây hây ngày Thuấn tháng Nghiêu thọ trường.

Hầu Giá Cô Đôi Thượng Ngàn

Cô Đôi Thượng rất hay ngự về đồng vì danh tiếng Cô lừng lẫy ai ai cũng biết đến đệ tử Cô đông vô số và Cô cũng hay bắt đồng

Trong đại lễ khai đàn mở phủ người ta thường dâng lễ vàng cây lên 4 vi tiên cô là Cô Đôi, Cô Bơ, Cô Chín và Cô Bé

Cô Đôi thường là giá Cô ngự về đầu tiên mở khăn cho hàng Thánh Cô để chứng lễ

Cô về đồng thường khai quang rồi múa mồi, múa tay tiên, hái tài hái lộc ban cho đệ tử

Trang phục áo xanh ngắn đến hông, quầy đen hoặc quầy hoa.Đầu đội khăn voan kết thành hình đóa hoa hoặc khăn vấn, hai bên dắt hoa.